TAMIL
- மத்திய அரசின் உயரிய விருதான பத்ம விபூஷன், பத்ம பூஷன், பத்மஸ்ரீ ஆகிய பத்ம விருதுகள் பல்வேறு துறைகளைச் சேர்ந்தவர்களுக்கு ஆண்டுதோறும் வழங்கப்பட்டு வருகிறது.
- அந்த வகையில் 2023ம் ஆண்டுக்கான பத்ம விருதுகளுக்கு கடந்த மே 1 முதல் விண்ணப்பங்கள் பெறப்பட்டன. விண்ணப்பங்கள் மீதான பரிசீலனை முடிவடைந்து, தற்போது 2023ம் ஆண்டுக்கான பத்ம விருதுகள் பெறுவோர் பட்டியலை மத்திய அரசு அறிவித்துள்ளது.
- இதில், தமிழ்நாட்டைச் சேர்ந்த பாம்புபிடி வீரர்களான வடிவேல் கோபால், மாசி சடையன் ஆகிய இருவருக்கு பத்மஸ்ரீ விருது அறிவிக்கப்பட்டுள்ளது.
- மருத்துவத்துறையில் சிறப்பாக சேவையாற்றியதை கவுரவிக்கும் வகையில் மேற்கு வங்காளத்தைச் சேர்ந்த மறைந்த மருத்துவர் திலீப் மஹாலனாபிஸ்-க்கு பத்ம விபூஷன் விருது அறிவிக்கப்பட்டிருக்கிறது.
- உத்தரப் பிரதேச முன்னாள் முதல்வர் மறைந்த முலாயம் சிங் யாதவுக்கு பொதுவாழ்க்கையில் சேவையாற்றிதற்காக பத்ம விபூஷன் விருது அறிவிக்கப்பட்டுள்ளது.
- குஜராத்தைச் சேர்ந்த மறைந்த புகழ்பெற்ற கட்டிடக்கலை பொறியாளர் பால்கிருஷ்ணா தோஷிக்கு பத்ம விபூஷன் விருது அறிவிக்கப்பட்டுள்ளது.
- மேலும், கலைத் துறையைச் சேர்ந்த ஜாகிர் உஷைன், கர்நாடக முன்னாள் முதல்வர் எஸ்.எம். கிருஷ்ணா, அமெரிக்காவைச் சேர்ண்டஹ் அறிவியல் பொறியியல் துறை வல்லுநர் சீனிவாச வரதன் என மொத்தம் 6 பேருக்கு பத்மவிபூஷன் விருது அறிவிக்கப்பட்டுள்ளது.
- அதே போல, தமிழகத்தைச் சேர்ந்த பின்னணி பாடகி வாணி ஜெயராம் உள்பட 9 பேருக்கு பத்ம பூஷன் விருது அறிவிக்கப்பட்டுள்ளது.
- மேலும், 2023-ம் ஆண்டுக்கான பத்மஸ்ரீ விருது மொத்தம் 91 பேருக்கு அறிவிக்கப்பட்டுள்ளது. இதில் தமிழ்நாட்டைச் சேர்ந்த பாம்புபிடி வீரர்களான வடிவேல் கோபால், மாசி சடையன் ஆகிய இருவருக்கு பத்மஸ்ரீ விருது அறிவிக்கப்பட்டுள்ளது.
- ஸ்ரீ பாலகிருஷ்ண தோஷி (மரணத்திற்குப் பின்) - மற்றவை - கட்டிடக்கலை - குஜராத்
- ஸ்ரீ ஜாகிர் உசேன் - கலை - மகாராஷ்டிரா
- ஸ்ரீ எஸ் எம் கிருஷ்ணா - பொது விவகாரங்கள் - கர்நாடகா
- ஸ்ரீ திலீப் மஹாலனாபிஸ் (மரணத்திற்குப் பின்) - மருத்துவம் - மேற்கு வங்காளம்
- ஸ்ரீ ஸ்ரீனிவாஸ் வரதன் - அறிவியல் மற்றும் பொறியியல் - அமெரிக்கா
- ஸ்ரீ முலாயம் சிங் யாதவ் (மரணத்திற்குப் பின்) - பொது விவகாரங்கள் - உத்தரப் பிரதேசம்
- ஸ்ரீ எஸ் எல் பைரப்பா - இலக்கியம் மற்றும் கல்வி - கர்நாடகா
- ஸ்ரீ குமார் மங்கலம் பிர்லா - வர்த்தகம் மற்றும் தொழில் - மகாராஷ்டிரா
- ஸ்ரீ தீபக் தார் - அறிவியல் மற்றும் பொறியியல் - மகாராஷ்டிரா
- செல்வி வாணி ஜெய்ராம் - கலை - தமிழ்நாடு
- சுவாமி சின்ன ஜீயர் - மற்றவர்கள் - ஆன்மீகம் - தெலுங்கானா
- செல்வி சுமன் கல்யாண்பூர் - கலை - மகாராஷ்டிரா
- ஸ்ரீ கபில் கபூர் - இலக்கியம் மற்றும் கல்வி - டெல்லி
- திருமதி சுதா மூர்த்தி - சமூகப்பணி - கர்நாடகா
- ஸ்ரீ கமலேஷ் டி படேல் - மற்றவர்கள் - ஆன்மீகம் - தெலுங்கானா
- டாக்டர் சுகாமா ஆச்சார்யா - மற்றவர்கள் - ஆன்மீகம் - ஹரியானா
- செல்வி ஜோதையாபாய் பைகா - கலை - மத்திய பிரதேசம்
- ஸ்ரீ பிரேம்ஜித் பரியா - கலை - தாத்ரா மற்றும் நகர் ஹவேலி மற்றும் டாமன் மற்றும் டையூ
- திருமதி உஷா பார்லே - கலை - சத்தீஸ்கர்
- ஸ்ரீ முனீஸ்வர் சந்தாவார் - மருத்துவம் - மத்தியப் பிரதேசம்
- ஸ்ரீ ஹேமந்த் சவுகான் - கலை - குஜராத்
- ஸ்ரீ பானுபாய் சித்தாரா - கலை - குஜராத்
- திருமதி ஹெமோப்ரோவா சுடியா - கலை - அசாம்
- ஸ்ரீ நரேந்திர சந்திர தேபர்மா (மரணத்திற்குப் பின்) - பொது விவகாரங்கள் - திரிபுரா
- திருமதி சுபத்ரா தேவி - கலை - பீகார்
- ஸ்ரீ கதர் வல்லி துதேகுல - அறிவியல் & பொறியியல் - கர்நாடகா
- ஸ்ரீ ஹேம் சந்திர கோஸ்வாமி - கலை - அசாம்
- திருமதி பிரித்திகானா கோஸ்வாமி - கலை - மேற்கு வங்காளம்
- ஸ்ரீ ராதா சரண் குப்தா - இலக்கியம் மற்றும் கல்வி - உத்தரப் பிரதேசம்
- ஸ்ரீ மொடடுகு விஜய் குப்தா - அறிவியல் & பொறியியல் - தெலுங்கானா
- ஸ்ரீ அகமது ஹுசைன் & ஸ்ரீ முகமது ஹுசைன் - கலை - ராஜஸ்தான்
- ஸ்ரீ தில்ஷாத் ஹுசைன் - கலை - உத்தரபிரதேசம்
- ஸ்ரீ பிகு ராம்ஜி ஐடேட் - சமூக பணி - மகாராஷ்டிரா
- ஸ்ரீ சி ஐ இசாக் - இலக்கியம் மற்றும் கல்வி - கேரளா
- ஸ்ரீ ரத்தன் சிங் ஜக்கி - இலக்கியம் மற்றும் கல்வி - பஞ்சாப்
- ஸ்ரீ பிக்ரம் பகதூர் ஜமாத்தியா - சமூக பணி - திரிபுரா
- ஸ்ரீ ராம்குய்வாங்பே ஜீன் - சமூக பணி - அசாம்
- ஸ்ரீ ராகேஷ் ராதேஷ்யாம் ஜுன்ஜுன்வாலா (மரணத்திற்குப் பின்) - வர்த்தகம் மற்றும் தொழில் - மகாராஷ்டிரா
- ஸ்ரீ ரத்தன் சந்திர கர் - மருத்துவம் - அந்தமான் & நிக்கோபார் தீவுகள்
- ஸ்ரீ மஹிபத் கவி - கலை - குஜராத்
- ஸ்ரீ எம் எம் கீரவாணி - கலை - ஆந்திரப் பிரதேசம்
- ஸ்ரீ அரீஸ் கம்பட்டா (மரணத்திற்குப் பின்) - வர்த்தகம் மற்றும் தொழில் - குஜராத்
- ஸ்ரீ பரசுராம் கோமாஜி குனே - கலை - மகாராஷ்டிரா
- ஸ்ரீ கணேஷ் நாகப்பா கிருஷ்ணராஜநகரா - அறிவியல் & பொறியியல் - ஆந்திரப் பிரதேசம்
- ஸ்ரீ மகுனி சரண் குவான்ர் - கலை - ஒடிசா
- ஸ்ரீ ஆனந்த் குமார் - இலக்கியம் மற்றும் கல்வி - பீகார்
- ஸ்ரீ அரவிந்த் குமார் - அறிவியல் & பொறியியல் - உத்தரப் பிரதேசம்
- ஸ்ரீ டோமர் சிங் குன்வர் - கலை - சத்தீஸ்கர்
- ஸ்ரீ ரைசிங்போர் குர்கலங் - கலை - மேகாலயா
- திருமதி ஹிராபாய் லோபி - சமூக பணி - குஜராத்
- ஸ்ரீ மூல்சந்த் லோதா - சமூக பணி - ராஜஸ்தான்
- திருமதி ராணி மச்சய்யா - கலை - கர்நாடகா
- ஸ்ரீ அஜய் குமார் மாண்டவி - கலை - சத்தீஸ்கர்
- ஸ்ரீ பிரபாகர் பானுதாஸ் மண்டே - இலக்கியம் மற்றும் கல்வி - மகாராஷ்டிரா
- ஸ்ரீ கஜனன் ஜகன்னாத் மானே - சமூக பணி - மகாராஷ்டிரா
- ஸ்ரீ அந்தர்யாமி மிஸ்ரா - இலக்கியம் மற்றும் கல்வி - ஒடிசா
- ஸ்ரீ நாடோஜா பிண்டிபாப்பனஹள்ளி முனிவெங்கடப்பா - கலை - கர்நாடகா
- பேராசிரியர் (டாக்டர்) மகேந்திர பால் - அறிவியல் & பொறியியல் - குஜராத்
- ஸ்ரீ உமா சங்கர் பாண்டே - சமூக பணி - உத்தரபிரதேசம்
- ஸ்ரீ ரமேஷ் பர்மர் & செல்வி சாந்தி பர்மர் - கலை - மத்திய பிரதேசம்
- டாக்டர் நளினி பார்த்தசாரதி - மருத்துவம் - புதுச்சேரி
- ஸ்ரீ ஹனுமந்த ராவ் பசுபுலேட்டி - மருத்துவம் - தெலுங்கானா
- ஸ்ரீ ரமேஷ் பதங்கே - இலக்கியம் மற்றும் கல்வி - மகாராஷ்டிரா
- திருமதி கிருஷ்ணா படேல் - கலை - ஒடிசா
- ஸ்ரீ கே கல்யாணசுந்தரம் பிள்ளை - கலை - தமிழ்நாடு
- ஸ்ரீ வி பி அப்புக்குட்டன் பொடுவால் - சமூகப்பணி - கேரளா
- ஸ்ரீ கபில் தேவ் பிரசாத் - கலை - பீகார்
- ஸ்ரீ எஸ் ஆர் டி பிரசாத் - விளையாட்டு - கேரளா
- ஸ்ரீ ஷா ரஷீத் அகமது குவாட்ரி - கலை - கர்நாடகா
- ஸ்ரீ சி வி ராஜு - கலை - ஆந்திரப் பிரதேசம்
- ஸ்ரீ பக்ஷி ராம் - அறிவியல் & பொறியியல் - ஹரியானா
- ஸ்ரீ செருவயல் கே ராமன் - மற்றவர்கள் - விவசாயம் - கேரளா
- செல்வி. சுஜாதா ராம்துரை - அறிவியல் & பொறியியல் - கனடா
- ஸ்ரீ அப்பாரெட்டி நாகேஸ்வர ராவ் - அறிவியல் & பொறியியல் - ஆந்திரப் பிரதேசம்
- ஸ்ரீ பரேஷ்பாய் ரத்வா - கலை - குஜராத்
- ஸ்ரீ பி ராமகிருஷ்ண ரெட்டி - இலக்கியம் மற்றும் கல்வி - தெலுங்கானா
- ஸ்ரீ மங்கள காந்தி ராய் - கலை - மேற்கு வங்காளம்
- செல்வி கே சி ரன்ரெம்சங்கி - கலை - மிசோரம்
- ஸ்ரீ வடிவேல் கோபால் & ஸ்ரீ மாசி சடையன் - சமூகப்பணி - தமிழ்நாடு
- ஸ்ரீ மனோரஞ்சன் சாஹு - மருத்துவம் - உத்தரப் பிரதேசம்
- ஸ்ரீ படயாத் சாஹு - மற்றவை - விவசாயம் - ஒடிசா
- ஸ்ரீ ரித்விக் சன்யால் - கலை - உத்தரபிரதேசம்
- ஸ்ரீ கோட்டா சச்சிதானந்த சாஸ்திரி - கலை - ஆந்திரப் பிரதேசம்
- ஸ்ரீ சங்குராத்திரி சந்திர சேகர் - சமூக பணி - ஆந்திரப் பிரதேசம்
- ஸ்ரீ கே ஷனதோய்பா ஷர்மா - விளையாட்டு - மணிப்பூர்
- ஸ்ரீ நெக்ரம் ஷர்மா - மற்றவர்கள் - விவசாயம் - ஹிமாச்சல பிரதேசம்
- ஸ்ரீ குர்சரண் சிங் - விளையாட்டு - டெல்லி
- ஸ்ரீ லக்ஷ்மண் சிங் - சமூக பணி - ராஜஸ்தான்
- ஸ்ரீ மோகன் சிங் - இலக்கியம் மற்றும் கல்வி - ஜம்மு & காஷ்மீர்
- ஸ்ரீ தௌனோஜம் சாயோபா சிங் - பொது விவகாரங்கள் - மணிப்பூர்
- ஸ்ரீ பிரகாஷ் சந்திர சூட் - இலக்கியம் மற்றும் கல்வி - ஆந்திரப் பிரதேசம்
- திருமதி நெய்ஹுனுவோ சோர்ஹி - கலை - நாகாலாந்து
- டாக்டர். ஜானும் சிங் சோய் - இலக்கியம் & கல்வி - ஜார்கண்ட்
- ஸ்ரீ குஷோக் திக்சே நவாங் சம்பா ஸ்டான்சின் - மற்றவை - ஆன்மீகம் - லடாக்
- ஸ்ரீ எஸ் சுப்பராமன் - மற்றவர்கள் - தொல்லியல் - கர்நாடகா
- ஸ்ரீ மோவா சுபோங் - கலை - நாகாலாந்து
- ஸ்ரீ பாலம் கல்யாண சுந்தரம் - சமூகப்பணி - தமிழ்நாடு
- திருமதி ரவீனா ரவி டாண்டன் - கலை - மகாராஷ்டிரா
- ஸ்ரீ விஸ்வநாத் பிரசாத் திவாரி - இலக்கியம் மற்றும் கல்வி - உத்தரப் பிரதேசம்
- ஸ்ரீ தனிராம் டோட்டோ - இலக்கியம் மற்றும் கல்வி - மேற்கு வங்காளம்
- ஸ்ரீ துலா ராம் உப்ரீதி - மற்றவை - விவசாயம் - சிக்கிம்
- டாக்டர் கோபால்சாமி வேலுச்சாமி - மருத்துவம் - தமிழ்நாடு
- டாக்டர் ஈஸ்வர் சந்தர் வர்மா - மருத்துவம் - டெல்லி
- திருமதி கூமி நாரிமன் வாடியா - கலை - மகாராஷ்டிரா
- ஸ்ரீ கர்மா வாங்சு (மரணத்திற்குப் பின்) - சமூக பணி - அருணாச்சல பிரதேசம்
- ஸ்ரீ குலாம் முஹம்மது ஜாஸ் - கலை - ஜம்மு & காஷ்மீர்
ENGLISH
- Padma Awards - one of the highest civilian Awards of the country, are conferred in three categories, namely, Padma Vibhushan, Padma Bhushan and Padma Shri. The Awards are given in various disciplines/ fields of activities, viz.- art, social work, public affairs, science and engineering, trade and industry, medicine, literature and education, sports, civil service, etc.
- ‘Padma Vibhushan’ is awarded for exceptional and distinguished service; ‘Padma Bhushan’ for distinguished service of high order and ‘Padma Shri’ for distinguished service in any field. The awards are announced on the occasion of Republic Day every year.
- These Awards are conferred by the President of India at ceremonial functions which are held at Rashtrapati Bhawan usually around March/ April every year. For the year 2023, the President has approved conferment of 106 Padma Awards including 3 duo cases (in a duo case, the Award is counted as one) as per list below.
- The list comprises 6 Padma Vibhushan, 9 Padma Bhushan and 91 Padma Shri Awards. 19 of the awardees are women and the list also includes 2 persons from the category of Foreigners/NRI/PIO/OCI and 7 Posthumous awardees.
- Shri Balkrishna Doshi (Posthumous) - Others - Architecture - Gujarat
- Shri Zakir Hussain - Art - Maharashtra
- Shri S M Krishna - Public Affairs - Karnataka
- Shri Dilip Mahalanabis (Posthumous) - Medicine - West Bengal
- Shri Srinivas Varadhan - Science & Engineering - United States of America
- Shri Mulayam Singh Yadav (Posthumous) - Public Affairs - Uttar Pradesh
- Shri S L Bhyrappa - Literature & Education - Karnataka
- Shri Kumar Mangalam Birla - Trade & Industry - Maharashtra
- Shri Deepak Dhar - Science & Engineering - Maharashtra
- Ms. Vani Jairam - Art - Tamil Nadu
- Swami Chinna Jeeyar - Others - Spiritualism - Telangana
- Ms. Suman Kalyanpur - Art - Maharashtra
- Shri Kapil Kapoor - Literature & Education - Delhi
- Ms. Sudha Murty - Social Work - Karnataka
- Shri Kamlesh D Patel - Others - Spiritualism - Telangana
- Dr. Sukama Acharya - Others - Spiritualism - Haryana
- Ms. Jodhaiyabai Baiga - Art - Madhya Pradesh
- Shri Premjit Baria - Art - Dadra and Nagar Haveli and Daman and Diu
- Ms. Usha Barle - Art - Chhattisgarh
- Shri Munishwar Chanddawar - Medicine - Madhya Pradesh
- Shri Hemant Chauhan - Art - Gujarat
- Shri Bhanubhai Chitara - Art - Gujarat
- Ms. Hemoprova Chutia - Art - Assam
- Shri Narendra Chandra Debbarma (Posthumous) - Public Affairs - Tripura
- Ms. Subhadra Devi - Art - Bihar
- Shri Khadar Valli Dudekula - Science & Engineering - Karnataka
- Shri Hem Chandra Goswami - Art - Assam
- Ms. Pritikana Goswami - Art - West Bengal
- Shri Radha Charan Gupta - Literature & Education - Uttar Pradesh
- Shri Modadugu Vijay Gupta - Science & Engineering - Telangana
- Shri Ahmed Hussain & Shri Mohd Hussain - Art - Rajasthan
- Shri Dilshad Hussain - Art - Uttar Pradesh
- Shri Bhiku Ramji Idate - Social Work - Maharashtra
- Shri C I Issac - Literature & Education - Kerala
- Shri Rattan Singh Jaggi - Literature & Education - Punjab
- Shri Bikram Bahadur Jamatia - Social Work - Tripura
- Shri Ramkuiwangbe Jene - Social Work - Assam
- Shri Rakesh Radheshyam Jhunjhunwala (Posthumous) - Trade & Industry - Maharashtra
- Shri Ratan Chandra Kar - Medicine - Andaman & Nicobar Islands
- Shri Mahipat Kavi - Art - Gujarat
- Shri M M Keeravaani - Art - Andhra Pradesh
- Shri Areez Khambatta (Posthumous) - Trade & Industry - Gujarat
- Shri Parshuram Komaji Khune - Art - Maharashtra
- Shri Ganesh Nagappa Krishnarajanagara - Science & Engineering - Andhra Pradesh
- Shri Maguni Charan Kuanr - Art - Odisha
- Shri Anand Kumar - Literature & Education - Bihar
- Shri Arvind Kumar - Science & Engineering - Uttar Pradesh
- Shri Domar Singh Kunvar - Art - Chhattisgarh
- Shri Risingbor Kurkalang - Art - Meghalaya
- Ms. Hirabai Lobi - Social Work - Gujarat
- Shri Moolchand Lodha - Social Work - Rajasthan
- Ms. Rani Machaiah - Art - Karnataka
- Shri Ajay Kumar Mandavi - Art - Chhattisgarh
- Shri Prabhakar Bhanudas Mande - Literature & Education - Maharashtra
- Shri Gajanan Jagannath Mane - Social Work - Maharashtra
- Shri Antaryami Mishra - Literature & Education - Odisha
- Shri Nadoja Pindipapanahalli Munivenkatappa - Art - Karnataka
- Prof. (Dr.) Mahendra Pal - Science & Engineering - Gujarat
- Shri Uma Shankar Pandey - Social Work - Uttar Pradesh
- Shri Ramesh Parmar & Ms. Shanti Parmar - Art - Madhya Pradesh
- Dr. Nalini Parthasarathi - Medicine - Puducherry
- Shri Hanumantha Rao Pasupuleti - Medicine - Telangana
- Shri Ramesh Patange - Literature & Education - Maharashtra
- Ms. Krishna Patel - Art - Odisha
- Shri K Kalyanasundaram Pillai - Art - Tamil Nadu
- Shri V P Appukuttan Poduval - Social Work - Kerala
- Shri Kapil Dev Prasad - Art - Bihar
- Shri S R D Prasad - Sports - Kerala
- Shri Shah Rasheed Ahmed Quadri - Art - Karnataka
- Shri C V Raju - Art - Andhra Pradesh
- Shri Bakshi Ram - Science & Engineering - Haryana
- Shri Cheruvayal K Raman - Others - Agriculture - Kerala
- Ms. Sujatha Ramdorai - Science & Engineering - Canada
- Shri Abbareddy Nageswara Rao - Science & Engineering - Andhra Pradesh
- Shri Pareshbhai Rathwa - Art - Gujarat
- Shri B Ramakrishna Reddy - Literature & Education - Telangana
- Shri Mangala Kanti Roy - Art - West Bengal
- Ms. K C Runremsangi - Art - Mizoram
- Shri Vadivel Gopal & Shri Masi Sadaiyan - Social Work - Tamil Nadu
- Shri Manoranjan Sahu - Medicine - Uttar Pradesh
- Shri Patayat Sahu - Others - Agriculture - Odisha
- Shri Ritwik Sanyal - Art - Uttar Pradesh
- Shri Kota Satchidananda Sastry - Art - Andhra Pradesh
- Shri Sankurathri Chandra Sekhar - Social Work - Andhra Pradesh
- Shri K Shanathoiba Sharma - Sports - Manipur
- Shri Nekram Sharma - Others - Agriculture - Himachal Pradesh
- Shri Gurcharan Singh - Sports - Delhi
- Shri Laxman Singh - Social Work - Rajasthan
- Shri Mohan Singh - Literature & Education - Jammu & Kashmir
- Shri Thounaojam Chaoba Singh - Public Affairs - Manipur
- Shri Prakash Chandra Sood - Literature & Education - Andhra Pradesh
- Ms. Neihunuo Sorhie - Art - Nagaland
- Dr. Janum Singh Soy - Literature & Education - Jharkhand
- Shri Kushok Thiksey Nawang Chamba Stanzin - Others - Spiritualism - Ladakh
- Shri S Subbaraman - Others - Archaeology - Karnataka
- Shri Moa Subong - Art - Nagaland
- Shri Palam Kalyana Sundaram - Social Work - Tamil Nadu
- Ms. Raveena Ravi Tandon - Art - Maharashtra
- Shri Vishwanath Prasad Tiwari - Literature & Education - Uttar Pradesh
- Shri Dhaniram Toto - Literature & Education - West Bengal
- Shri Tula Ram Upreti - Others - Agriculture - Sikkim
- Dr. Gopalsamy Veluchamy - Medicine - Tamil Nadu
- Dr. Ishwar Chander Verma - Medicine - Delhi
- Ms. Coomi Nariman Wadia - Art - Maharashtra
- Shri Karma Wangchu (Posthumous) - Social Work - Arunachal Pradesh
- Shri Ghulam Muhammad Zaz - Art - Jammu & Kashmir